Ὅσον πλησιάζει ὁ ἄνθρωπος πρός τόν Θεόν, τόσον περισσότερον βλέπει τόν ἑαυτόν του ἁμαρτωλόν.
"Ὁλόκληρος ἡ Ἐκκλησία εἶναι ἐκκλησία τῶν μετανοούντων, Ἐκκλησία τῶν χειμαζομένων", ἀποφαίνεται ὁ ἅγιος τῶν δακρύων, Ἐφραίμ ὁ Σῦρος· διά νά δικαιοῦται νά εἶναι ὅλη Ἐκκλησία τῶν εὐφραινομένων, ὡς λέγει ὁ Ψαλμωδός· "Κατά τό πλῆθος τῶν ὀδυνῶν μου αἱ παρακλήσεις σου εὔφραναν τήν καρδίαν μου".
Κοινή ἡ ἐμπειρία τῶν Ἁγίων: Ὅσον ὁ ἄνθρωπος πλησιάζει πρός τόν ὑπερένδοξον Θεόν, τόσον, ταπεινούμενος, βλέπει τόν ἑαυτόν του ἐν συναισθήσει ἁμαρτωλόν, πτωχόν, ἀνάξιον τῆς γῆς καί τοῦ οὐρανοῦ. "Ἐγώ δέ εἰμί γῆ καί σποδός"· χῶμα καί στάχτη. Τό λέγει καί τό ἐννοεῖ ἀπό μέσα του, καί ἀναπαύεται - γαληνεύει ἡ ψυχή του.
Μοναχός νεώτερος συνήντησε πρό ἐτῶν γέροντα Ἁγιορείτην, λευκανθέντα ἐδῶ εἰς τήν ἄσκησιν. Καί τόν ἐρωτᾶ·
- Πόσων ἐτῶν εἶσθε Γέροντα;
Ὁ γέρων ἀπήντησε ἁγιογραφικῶς·
- Γῆρας τίμιον οὐ τό πολυχρόνιον, οὐδέ ἀριθμῷ ἐτῶν μεμέτρηται, πολιά δέ ἀνθρώποις, βίος ἀκηλίδωτος.
Καί κατενύγη ὁ γέρων καί στενάζων εἶπε·
- Ὅσον μεγαλώνει ἡ ἡλικία μου, τέκνον μου, τόσον αἰσθάνομαι ὅτι αὐξάνει καί ἡ πνευματική μου πτωχεία!
- Γέροντα, λέγει ὁ νεώτερος, ἐδῶ ὅπου ζῆτε χρόνια στήν ἔρημο, εἴδατε κανέναν Ἄγγελο, κάποιον Ἅγιο;
- Τέκνον μου, τό Γεροντικόν παραγγέλει·
- Μακάριος ὁ βλέπων ἐνώπιον αὐτοῦ τάς ἑαυτοῦ ἁμαρτίας πάντοτε.
- Προχθές, εἶπε πάλιν ὁ νεώτερος· ἄκουσα κάτι πού μοῦ ἐφάνη ὡς παράδοξο· Νά κάνης, λέγει, τόν κανόνα σου καί νά φρονῆς ὡσάν νά μήν τόν ἔκανες. Πῶς ἑρμηνεύεται αὐτό;
- Αὐτό θέλει νά εἰπῆ ὅτι δέν κάνομε σωστά τήν προσευχήν μας, τά χρέη μας τά πνευματικά ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ. Καί ἐάν λογαριάση ὁ Θεός τήν ἀμέλειαν μέ τήν ὁποίαν προσευχόμεθα καί τήν ἀπροσεξίαν μας, ὅταν ψάλλωμεν τίς Ἀκολουθίες μας, κινδυνεύει ἡ σωτηρία μας.
Νά σοῦ ἀναφέρω ἕνα παράδειγμα τῶν Πατέρων διά νά ἐννοήσης πῶς θά ἔπρεπε νά συμμετέχωμε εἰς τίς Ἀκολουθίες μας, στίς προσευχές μας·
Μοναχόν, ἡσυχάζοντα εἰς δύσβατον σπήλαιον ἐπεσκέφθη γέρων ἀσκητής πολυέμπειρος. Καί μετά συνομιλίαν ψυχωφέλιμον ἐρωτᾶ ὁ Γέρων τόν ἔγκλειστον·
- Πάτερ μου, εἰπέ μου· εἰς τόσον καιρόν τῆς ἡσυχίας σου καί ἀσκήσεως, τί κατώρθωσες ἐδῶ εἰς τό σπήλαιον;
Τοῦ λέγει ὁ ἐρημίτης·
- Πήγαινε τώρα καί μετά δέκα ἡμέρες ἔλα νά σοῦ εἰπῶ.
Ἐπανῆλθε μετά τήν δεκάτην ἡμέραν καί τόν εὑρῆκε ἀποθαμένον. Καί ἦτο, ὡς νά κοιμᾶται. Καί παραδίπλα του ἕνα κεραμίδι ὅπου ἔγραφε·
- Συγχώρησόν μοι Πάτερ· (ἐκεῖνο τό ὁποῖον εὑρῆκα εἶναι) ὅτι· "Ποιῶν τόν κανόνα μου, οὐδέποτε ἀφῆκα τόν νοῦν μου εἰς τήν γῆν".
Οὐδέποτε ἀφῆκα τόν νοῦν μου εἰς τήν γῆν! Ὁ νοῦς εἰς τόν οὐρανόν! Ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ! Φοβερόν!
Κάμε λοιπόν σύγκρισιν τῆς ἰδικῆς σου καί ἰδικῆς μου ἀμελείας καί μόνος δόσε ἀπάντησιν εἰς τό πῶς πρέπει νά φρονοῦμε διά τόν κανόνα μας, ἐάν τόν κάνωμε ἤ ὄχι, συγκρινόμενοι μέ τίς καταστάσεις τῶν Πατέρων μας.
Κατά ταῦτα, λοιπόν, ἐλάφρωσε καί σύ ὀλίγον ἀπό τήν δικαιοσύνη σου, τήν νομιζομένην ἀρετήν σου, ἐκ τῆς ὁποίας πηγάζει αὐτή σου ἡ αὐστηρότης πρός τούς ἄλλους· καί θά εὕρῃς ἀνάπαυσιν καί μόνος καί μετά πολλῶν. Μή ζηλεύης, μή φθονῆς, μή μνησικακῆς· ὁ φθόνος καί ἡ κακία φθείρουν μέσα σου τήν δύναμιν ἡ ὁποία σοῦ εἶναι ἀπαραίτητος διά νά κατορθώσης αὐτό τό ὁποῖον ἐπιθυμεῖς καί ζηλεύεις.
Ἡ τάσις πρός ἐκδίκησιν πηγάζει ἀπό τήν ἀδυναμίαν ὅπου ἔχουν κάποιοι ἄνθρωποι εἰς τό νά βαστάζουν τίς προσβολές πού τούς γίνονται· καί νιώθουν πάντοτε ἐνοχλημένοι, ὡς πληγωμένοι. Μάθε λοιπόν τήν τέχνην νά κάνης εἰρήνην μέ τόν πλησίον σου, πολεμῶν τά σφάλματά σου.
Ἡ ἀγάπη καλύπτει πλῆθος ἁμαρτημάτων, ἡ δέ ἔχθρα, διά τῆς ὑπονοίας, καί τά μή ὑπάρχοντα ὑποπτεύει· καί θέλει συνεχῶς νά ἐποπτεύη· καί κουράζει καί ἐξουθενώνει. Μή συνερίζεσαι καί ἀδίκως πικραίνεσαι.
Φρόντισε, ὅσον σοῦ εἶναι δυνατόν, νά εἶσαι μέ ὅλους καλός, εἰρηνικός, εὐεργετικός, ὑπομονετικός, συγχωρητικός, ἀμνησίκακος. Τό καλόν ὅπου ἔκανες ἤ πού κάνεις εἰς τόν πλησίον σου, γρήγορα ἤ ἀργά, θά ἐπιστρέψη πάλιν εἰς τόν ἴδιον τόν ἑαυτόν σου· ὅπως καί τό κακόν. Αὐτός εἶναι ὁ νόμος ὁ πνευματικός: Κάθε τί καλόν ἤ κακόν, ἀπό ἐκεῖ ὁπού ξεκινᾶ, πάλιν ἐκεῖ μέ τόν καιρόν του νά ἐπιστρέφη· διά νά τό ἔχη ὁ καθένας ἐμπρός του ἐν ὥρᾳ τοῦ θανάτου καί τῆς κρίσεως.
Πρόσεχε, τί προσέχεις. Ὅ,τι προσέχεις, αὐτό σέ ἐπηρεάζει, σέ ἀφομοιώνει. Μή στοχάζεσαι συνεχῶς τό παρόν, ἀλλά γίνε μιμητής τῶν σωζομένων, τῶν Ἁγίων, ἀναγόμενος δι᾿ αὐτῶν πρός τό μέλλον. Αὐτοί καί ὅταν ἐζοῦσαν τήν παροῦσαν ζωήν, τό βλέμμα των διαπερνοῦσε τά ῥέοντα καί ἡ καρδία των ἐπανεπαύετο εἰς τά ἐκεῖ ἀεί διαμένοντα· ἐπόθουν ἀπό ψυχῆς, ἐζήτουν ἀπό καρδίας, ὄχι τά ὄντα, ἀλλά τόν Ὄντα.
Ἐν ὅσῳ ἔχεις καιρόν, ἀναλογίσου καί σύ ἀπό τώρα τήν ἔξοδον τῆς ψυχῆς σου.
Τί ὠφελήσει ἄνθρωπον ἐάν ἀποκτήση τριγύρω του ὅλον τόν κόσμον καί δέν ἔχει μέσα του τόν Ποιητήν τοῦ κόσμου; Τά "ἔχει του", ὁποιαδήποτε καί ἄν εἶναι, θά μείνουν ἐδῶ· ἐνῶ τόν Ὄντα θά λάβη διά παντός ἀπ᾿ ἐντεῦθεν μεθ᾿ ἑαυτοῦ του ἐκεῖ. Προτιμώντας τον ἐδῶ, ὡς πανυπέρτιμον θησαυρόν του, θά τιμηθῆ ὑπερβαλλόντως ἐκεῖ δι᾿ αὐτήν τήν προτίμησίν του. Σκοπός τῆς ἐπιγείου ζωῆς τοῦ ἀνθρώπου εἶναι νά εὕρη ἀπό ἐδῶ ἐν Χριστῷ τόν ἐν Τριάδι Θεόν, διά νά εὑρεθῆ ἐκεῖ εἰς τήν Βασιλείαν Του.
Μοναχός Λουκᾶς Φιλοθεΐτης
Ἅγιον Ὄρος
Οἰκουμενισμός καί Κόσμος