Περί Παθῶν Μέρος 1ο

Ἀγωνίζου, τέκνον, διότι ὁ δρόμος τοῦ Θεοῦ εἶναι στενός καί ἀκανθώδης, ὄχι φυσικῶς ἀλλά διά τά πάθη μας· καί ἐφ᾿ ὅσον θέλομεν νά ἐκριζώσωμεν ἀπό τήν καρδίαν μας τά πάθη, τά ὁποῖα εἰκονίζονται ὡς ἀκανθώδεις ριζίδες, διά νά φυτεύσωμεν χρήσιμα φυτά, φυσικῶς θά κοπιάσωμεν πολύ καί τά χέρια μας θά αἱματώσουν καί τό πρόσωπόν μας θά ἱδρώσῃ· ἐνίοτε θά μᾶς ἔλθῃ καί ἀπελπισία, βλέποντας ὅλο ρίζες, ὅλο πάθη!

Ἡμεῖς ὅμως, μέ τήν ἐλπίδα μας εἰς τόν Χριστόν, τόν διορθωτήν τῶν ψυχῶν μας, ἄς ἐπιμελούμεθα κάθε ἡμέραν τήν γῆν τῆς καρδίας μας ἐργαζόμενοι ἐπί αὐτῆς τήν κάθαρσιν. Ἡ ὑπομονή, τό πένθος, ἡ ταπείνωσις, ἡ ὑπακοή, ἡ ἐκκοπή τοῦ θελήματος, ὅλα αὐτά συνεργοῦν εἰς τήν καλλιέργειαν. Ἡμεῖς πρέπει νά βάλωμεν ὅλην τήν δύναμίν μας καί ὁ Θεός βλέποντας τόν κόπον μας ἔρχεται καί τόν εὐλογεῖ καί γίνεται ἡ προκοπή μας.

Θάρσει, ὁ κόπος πρόσκαιρος καί ἐφήμερος, ἐνῷ ὁ μισθός πολύς ἐν τῷ οὐρανῷ· ἀγωνίζου καί νῆφε εἰς τούς λογισμούς· τήν ἐλπίδα κράτει γερά, διότι εἰκονίζει ὅτι τό σπίτι τεθεμελίωται εἰς τήν πέτραν· πέτρα δέ ὁ Χριστός μας.

2α. Νά ἔχῃς πραότητα, νά μή θυμώνῃς· διότι ὁ θυμός εἶναι καρπός ἐγωϊσμοῦ καί ἰδίου θελήματος· ἐνῷ, ἀντιθέτως, ἡ πραότης εἶναι καρπός ταπεινῆς καρδίας καί ἐκκοπῆς τοῦ ἰδίου θελήματος. Ὅταν κανείς θυμώνῃ, χάνει τό διακριτικόν ὁ νοῦς, καί ὡς ἐκ τούτου χάνει τήν ἰσορροπίαν του καί παρασύρεται εἰς ἄπρεπους λόγους καί σχήματα.

Οἱ ἅγιοι πατέρες τόν θυμόν κυρίως, ἄν καί ὅλα τά πάθη, τόν παρομοιάζουν μέ τήν μέθην· διότι ὅταν μεθύῃ κανείς, χάνει τήν ἀξιοπρέπειάν του καί γίνεται γελοῖος ἐνώπιον τῶν συνανθρώπων του· οὕτω πως καί ὁ θυμώδης ἐν καιρῷ παραφορᾶς.

Ὁ Κύριος μᾶς λέγει: «Μάθετε ἀπ᾿ ἐμοῦ, ὅτι πρᾶός εἰμι καί ταπεινός τῇ καρδίᾳ καί εὑρήσετε ἀνάπαυσιν ταῖς ψυχαῖς ὑμῶν» (Ματθ.11,29). Διά νά εὕρωμεν εἰρήνην εἰς τήν συνείδησίν μας, πρέπει νά καταστείλωμεν καί νά ἐκριζώσωμεν τό θηρίον τοῦ θυμοῦ, πού φωλεάν ἔχει τόν ἐγωϊσμόν.

Ὅταν τύχῃ καί σέ ἐλέγξη τό πρόσωπον αὐτό, εἴτε δικαίως, εἴτε ἀπό ἀδιακρισίαν, σφίξε τόν ἑαυτόν σου, πίεσε τόν ἐσωτερικόν ἀναβρασμόν, κλεῖσε τό στόμα καί ἄρχισε τήν εὐχήν μέσα σου καί θά ἴδῃς ἀμέσως νά πνιγῇ τό θηρίον! Ἀλλά χρειάζεται ἀγῶνας διά κάθε νίκην.

Ὅταν νικᾶσαι ἀπό τόν θυμόν, νά γνωρίζῃς ὅτι τοῦ ἔρριξες τροφή, ὁπότε εἰς ἄλλην περίπτωσιν θά τόν ἴδῃς πιό δυνατόν. Ὅταν ὅμως τόν πνίγῃς μέ τόν ἄνωθεν τρόπον, ὅταν ἐξαγριώνεται, τότε νά γνωρίζῃς ὅτι δέν τοῦ ἔρριξες τροφήν, ὁπότε εἰς ἄλλην του ἐξαγρίωσιν θά εἶναι πιό ἀδύνατος, εἰς τήν ἑπομένην πιό ἀδύνατος καί σιγά – σιγά θά γίνεται ἡ θεραπεία του.

3η. Οἱ λογισμοί οἰήσεως καί κενοδοξίας εἶναι ἀμφότεροι τρομεροί καί δυσκαταγώνιστοι· ἀλλά ἐμπρός εἰς τήν ταπείνωσιν τοῦ Ἰησοῦ χάνουν κυριολεκτικῶς τήν ἰσχύν των. «Ἡ ἀλήθεια ἐλευθερώσει ἡμᾶς ἀπό πάσης ἁμαρτίας καί πάθους» (Ἰωάν. 8,32).

Γράφουν οἱ ἅγιοι πατέρες: «Ὅταν ἴδῃς Πιλᾶτον καί Ἡρώδην συμφιλιάζοντας, γνώριζε ὅτι πρός ἀναίρεσιν τοῦ Ἰησοῦ παρασκευάζονται· καί ὅταν ἴδῃς κενοδοξίαν καί ὑπερηφάνειαν νά σέ προσβάλλουν, ἀναγνώρισε ὅτι πρός ἀπώλειαν τῆς ψυχῆς σου μελετοῦν!»

Φόβος καί τρόμος πρέπει νά σέ καταλαμβάνῃ, ὅταν ἴδῃς ἐντόνως τοιούτους λογισμούς· διότι κατά τό μέγεθος τῶν λογισμῶν σου ἑτοιμάζει ἡ πρόνοια τοῦ Θεοῦ παίδευσιν διά πειρασμῶν πρός μάθησιν τοῦ ταπεινοφρονεῖν.

Πίεζε τόν ἑαυτόν σου πρός ταπείνωσιν καί ὅταν ἴδῃς ἀκάμπτους τούς τοιούτους λογισμούς, πᾶρε τό μαστίγιον καί ἄρχου δέρων τόν ἑαυτόν σου καί ὁ πόνος ὁ σωματικός θά φυγαδεύσῃ τόν πόνον τῆς ψυχῆς σου καί ὁ Θεός πού θά βλέπῃ τοῦτον τόν ἀγῶνα σου, θά σοῦ δώσῃ καί ἀνάλογον δύναμιν· καθ᾿ ὅτι κατά τήν πρόθεσιν καί τόν ἀγῶνα ἑκάστου στέλλει καί ὁ Ἰησοῦς τήν πανίσχυρον δύναμίν του.

Σκέψου πόσοι καί πόσοι δέν ἐκήρυξαν, δέν ἔγραψαν, δέν ἐδογμάτισαν· ἐγέμισαν τόν κόσμον ἀπό βιβλία, ὅπως ὁ Ὠριγένης πού ἔγραψε πολλά βιβλία καί ἔσωσε πολλούς καί ἐδυνάμωσε πλῆθος ἄλλων , ἵνα ἀναδειχθοῦν μάρτυρες· καί εἰς τό τέλος ἐκλήθη αἱρεσιάρχης καί ἐξέπεσε τοῦ Θεοῦ.

Οἴμοι! Οἷον κακόν γεννᾷ ἡ ὑπερηφάνεια εἰς τόν ἄνθρωπον! Εἰς οὐδέν ὁ Θεός λογίζεται τά ἔργα του καί τοῦτο διότι εἶναι «βρύση» καί «κάνουλα» καί ὄχι πηγή! Καί πῶς δύναται νά λογισθῇ ὡς ἔργον ἰδικόν της ἡ βρύση τό προχεόμενον ὕδωρ ἐξ αὐτῆς, ἀφοῦ οἶδεν ὅτι ἡ πηγή ἐστιν ἡ αἰτίαν τοῦ ρέοντος ὕδατος; Καί ὅμως ἡ λήθη διδάσκαλος κάκιστος τῆς ψυχῆς· διότι ἐάν ἐνεθυμεῖτο τήν ἀλήθειαν, δέν θά παρεφρόνει.

Πόθεν ὁ ξεπεσμός τοῦ ἑωσφόρου; Οὐχί ὁ ὑπερήφανος λογισμός; Λοιπόν τό ἐκείνου πάθημα ἰδικόν μας μάθημα γενέσθω· διότι πεῖραν καί φυλακήν δέν μανθάνει κανείς ἐκ τῶν προσωπικῶν του παθημάτων μόνον, ἀλλά καί ἐκ τοῦ πλησίον του.

Πόθεν ἔπεσαν μεγάλοι ἀσκηταί, πού ἠρνήθησαν τά πάντα καί ἔφθασαν μέχρι δαιμονισμοῦ των καί ἐπέστρεψαν μέσα εἰς τόν κόσμον πρός γενική μομφήν τοῦ μοναχισμοῦ; Ἀπό τό νά νομίζουν ὅτι εἶναι καλύτεροι καί ἐναρετώτεροι τῶν ἄλλων καί ὅτι δῆθεν κάτι κάνουν.

ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΕΦΡΑΙΜ

ΚΑΘΗΓΟΥΜΕΝΟΥ

ΙΕΡΑΣ ΜΟΝΗΣ ΦΙΛΟΘΕΟΥ

ΠΑΤΡΙΚΑΙ ΝΟΥΘΕΣΙΑΙ

ΕΚΔΟΣΙΣ:ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΦΙΛΟΘΕΟΥ

ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ